مدل‌هاي بانکداري الکترونیکی به سه دسته طبقه‌بندی می‌شوند: 1) مدلهای «متمرکز بر بانک» 2) مدلهای «در ارتباط با بانک» و 3) مدلهای «بدون حضور بانک». هرچند طبقه‌بندی‌های دیگري از مـدل‌هـاي بانکداري الکترونیکی را می‌توان با توجه به مدل‌هاي الکترونیکی کسب‌وکار بانـک‌هـا، بر مبنای خدمات به مشتریان بیان کرد. یک گذار آشکار و سریع از مدلهای کسب و کار قدیمی به سمت مدلهای جدید و دیجیتالی در دنیای امروزی مشاهده می‌شود. شرکت‌های بزرگ، روش‌های ایجاد ارزش را تغییر داده‌اند. این تغییرات همراستا با تغییراتی است که در مدلهای کسب‌وکار و مدلهای کسب درآمد اتفاق افتاده است. جهت بازآفرینی یا نوآفرینی در حوزه‌های مختلف کسب‌وکار بانکی، رویکردهای مختلفی قابل استفاده است. به‌عنوان نمونه، ایجاد و ساخت یک مدل جدید، خرید فناوری، شراکت، سرمایه‌گذاری، ایجاد مراکز رشد و ایجاد شتاب‌دهنده‌های سازمانی.
با توجه به لزوم تغغیر در منطق کسب‌وکارهای بانکی، و با در نظر گرفتن روندهای جاری در بانکداری، مدلهای جدیدی برای بانکداری در حال شکل‌گیری هستند.
- یکی از این مدلهای جدید، «بانکداری به مثابه پلت‌فرم (BaaP – Banking as a Platform)» است. یک چشم‌انداز محتمل برای بانک‌ها این است که با تبدیل شدن به شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی پلت‌فرم، بتوانند به شیوه‌ای کاملا جدید کسب درآمد کنند. در این حالت، مدلهای درا‌مدی، کاملا متفاوت با حالت‌های سنتی خواهد بود. ارزش‌هایی که بانک‌ها در چنین مدلی کسب می‌کنند، از به‌اشتراک‌گذاری دارایی‌های دیجیتالی خود با شرکای فضای کسب‌وکارشان حاصل می‌شود.
- بانکداری باز (Open Banking) و رابط‌های برنامه‌نویسی باز (Open APIs)، به نظر می‌رسد که روندهایی هستند که می‌توانند به خلق ارزش‌های جدید برای بانک‌ها منجر شوند؛ ارزش‌هایی که تا قبل از این، به آسانی در دسترس نبوده‌اند.
- با ظهور پدیده‌‌ی فین‌تک و خلق و رشد روزافزون استارتاپ‌های فین‌تکی، امکان تعامل بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها یکی از سناریوهایی است که می‌تواند منجر به تقویت بانک‌ها شود. مدلهای فعالیت اشتراکی بین بانک‌ها و فین‌تک‌ها می‌توانند در این راستا توسعه یابد.
در [1] پنج مدل کسب‌وکار بانکی برای بانکداری آینده به صورت زیر معرفی شده است:
- مشاور معتمد: بانک‌هایی که دارای تجربه و توان مناسب جهت ارائه‌ی مشاوره‌های مالی هستند، چنین مدلی را برمی‌گزینند.
- رهبر محصول: بانک‌هایی که محصولات نوآورانه را تولید و توسعه می‌دهند.
- قهرمان تراکنش: بانک‌هایی از این مدل کسب‌وکار استفاده می‌کنند که با تامین‌کنندگان خدمات مالی (سایر بانک‌ها، موسسات مالی، فین‌تک‌ها و غیره) مشارکت و همکاری می‌کنند. ]14[ در مورد این مدل کسب‌وکار چنین می‌گوید: «این مدل کسب و کار بر مولفه فرآیندسازي تراکنش در طیف زنجیره ارزش بانکی تمرکز داشته و با دارا بودن بسترهاي مناسب و استاندارد ارائه خدمات مالی، امکان انجام تراکنشها را با سرعت بالا و در محیطی امن فراهم می کند. این گونه بانک ها از زیرساخت هاي به روز خود به منظور کاراسازي و یکپارچگی طیف وسیعی از تراکنش هاي انجام شده توسط سایر فعالان اکوسیستم بانکی و به خصوص بانکهاي کوچک و استارت آپهاي مالی فاقد شبکه‌هاي مناسب و داراي مجوز بهره می برند و از این طریق به کسب درآمد می پردازند.»
- ارائه‌دهنده‌ی راه‌حل: در این مدل کسب‌وکار، بانک، به ارائه‌ی راه‌حل (Solution) به سایر بانک‌ها و موسسات مالی می‌پردازد.
- بانک جامع: بانک جامع، بانکی است که توان و امکان ارائه‌ی تمامی راه‌حل‌ها و خدمات را در تمامی حوزه‌های بانکداری دارد.
منابع و مراجع
[1] حسینی, سید مهدی؛ فایزه شرفی و قاسم اجلالی، ۱۳۹۶، ضرورت تغییر مدل کسب و کار در راستای متنوع سازی ساختار درآمدی بانک ها (الزامات، چالش ها و راهکارها)، هفتمین همایش ملی بانکداری الکترونیک و نظام های پرداخت، تهران، پژوهشکده پولی و بانکی.
[2] Stolterman E., Fors A.C. (2004) Information Technology and the Good Life. In: Kaplan B., Truex D.P., Wastell D., Wood-Harper A.T., DeGross J.I. (eds) Information Systems Research. IFIP International Federation for Information Processing, vol 143. Springer, Boston, MA