یکی از شاخه‌های تخصصی علم میان رشته‌ای و چند رشته‌ای خلاقیت‌شناسی یا خلاقیت نوآوری‌شناسی است و از مطالعه الگوهای تکراری بکار رفته در ابداعات و اختراعات گوناگون حاصل شده‌است. این دانش توسط دانشمند خلاقیت‌شناس و اختراع‌شناس (جنریچ آلتشولر) متولد تاشکند (۱۹۲۶–۱۹۹۸) پایه‌گذاری گردیده است. آلتشولر بیش از دویست هزار سند اختراع ثبت شده را مورد بررسی قرار داد تا متوجه شود اختراعات به عنوان مسئله‌های ابداعی (یعنی مسئله‌هایی که شامل حداقل وضعیتی به نام تناقض هستند) چگونه حل شده‌اند. از بین این تعداد آلتشولر ۴۰۰۰۰ اختراع مهم و برجسته و به عبارتی راه حل‌های خلاق و ابداعی اصلی را مورد مطالعه عمیق‌تر قرار داد. براساس نتایج حاصل از این نوع مطالعات خلاقیت‌شناسی تحلیلی (اختراع شناسی‌تحلیلی – مطالعه تحلیلی) ، آلتشولر به کشفیات بسیار مهمی دست یافت و اصول، مفاهیم و روش‌های TRIZ را در واقع به عنوان یک علم نوین و بسیار با ارزش به جهان ارائه نمود.
جنریش آلتشولر (1926-1999) درسن14سالگی وسیله‌هایی برای تولید اکسیژن از پراکسید هیدروژن ساخت، آن را آزمایش کرد. با استفاده از این وسیله او توانست زمان‌های طولانی‌تری زیر آب بماند. وی در سن 16 سالگی برای اولین بار اسم خود را به عنوان مخترع این وسیله مخصوص تنفس زیر آب به ثبت رساند. وی در طول جنگ جهانی دوم به ارتش پیوست و پس از جنگ مشغول بررسی اختراعات در نیروی دریایی شد. در سال 1946 التشولر تصمیم گرفت دانش جدیدی برای تئوری نوآوری ایجاد کند. یافته‌های او در مورد تئوری نوآوری نامرتب و نامنظم بود. درطول2 سال با مطالعه هزاران سند ثبت اختراع TRIZ را پایه‌ریزی کرد.
وی بر اساس معیار های زیر پنج سطح نوآوری را تعیین کرد:
1.دانش استفاده شده در نوآوری تا چه حد در حوزه کاری فرد نوآور قرار داشته است؟
2.تعداد آزمون‌های نظری که نوآور برای رسیدن به راه حل انجام داده چقدر بوده است؟
3.مسیر بهبود طرح اصلی برای رسیدن به راه حل تا چه حد بدیهی بوده است؟
روند کاری التشولر:
- اولین نوآوری درسن 14 سالگی
- بررسی 200000 سند ثبت اختراع
- انتخاب 40000 سند ثبت اختراع که بهترین راه حل را ارائه کرده بودند.
- درک اینکه تکامل یک سیستم تصادفی نیست.
- درک اینکه خلاقیت و نوآوری قابل تدریس هستند.
در دهه 1970 ترجمه کتاب‌ها و مقالات آلتشولر به کشورهای آلمان، هلند، ژاپن، آمریکا و دیگر کشورهای غربی راه یافت.
توسعه TRIZ در اتحاد جمایر شوروی و پس از اقدامات گورباچف سرعت گرفت. موسسات خصوصی برای حل مشکلات فنی و مدیریتی خود علاقه زیادی به استفاده از TRIZ نشان می‌دادند. زیرا مزایای استفاده ازآن در اقتصاد بازار آزاد را به خوبی حس می‌کردند. تا سال 1985 آلتشولر بیش از چهارده کتاب تالیف کرد که بسیاری از آنها با همکاری بوریسزلاتین و آلازوسمن تالیف شده بود. جنریچ آلتشولر درسال 1999 چشم از جهان فروبست. ولی همچنان TRIZ در عرصه‌های مختلف روبه گسترش است.
منبع: کتاب 40 اصل کلیدی تریز برای نوآوری ترجمه محمود کریمی