ARIZ ابزاری محوری در تحلیل TRIZ است. آخرین ویرایش آن یعنی ARIZ-85C در سال 1985 انتشار یافت و شامل 9 گام بود.
گام 1. تحلیل مساله:
از جملات نامفهوم تشکیل‌شده که درواقع برخوردی سیستمی با مساله را نشان میدهد.
یک سیستم فنی که شامل اجزای A ، B، C است، تضادی تکنیکی به نام TC دارد، حال باید کارکرد مورد انتظار F با ایجاد کمترین تغییرات ممکن در سیستم ایجاد شود.
گام 2. تحلیل مدل مساله:
یک نمودار ساده شده، که تضاد موجود در محدوده عملیاتی را مدل میکند، به تصویر درمی‌آید.
(محدوده عملیاتی، محدوده کاملاً مشخص از بروز تضاد است) سپس ارزیابی همه منابع موجود صورت
می‌پذیرد.
گام 3. فرموله کردن نتیجه نهایی ایده ال
معمولاً در این سه مرحله مساله ازنظر تئوریک حل می‌گردد.
گام 4. استفاده از اشیا و منابع میدانی بیرونی
اگر مساله هنوز مبهم باقی‌مانده است، از این گام برای درک بهتر مساله به کار گرفته می‌شود.
گام 5. استفاده از بانکهای اطلاعاتی
در این گام از حل مساله به کمک استانداردها، به‌کارگیری اطلاعات موجود در پایگاه داده‌های اثرات فیزیکی نیز مدنظر قرار می‌گیرد.
گام 6. تغییر مساله و یا فرموله کردن مجدد آن
اگر هنوز راه‌حل مناسبی برای مساله یافت نشد، مساله را مجددا فرموله کنید.
گام 7. تحلیل روش‌هایی که تضاد فیزیکی را رفع میکنند
به این سوال پاسخ دهید: آیا تضاد فیزیکی موجود به بهترین راه برطرف می‌شود؟
گام 8. پیاده‌سازی راه‌حل یافت شده
راه‌حل را پیاده‌سازی کرده و نتیجه را باحالت اولیه مقایسه کنید.
گام 9.تحلیل گام‌هایی که منجر به رسیدن به راه‌حل شده‌اند
نقطه کنترلی حل مساله،گام‌ها بررسی و ایرادات احتمالی مرتفع می‌گردد.
یک نمونه حل مسئله با رویکرد الگوریتم ARIZ-612
مشکل: ضرورت اکسیژن برای نیروهای زیردریایی
تضادهای فنی موجود در مسئله: افزایش مخزن اکسیژن باعث کاهش بهره‌وری زیردریایی خواهد شد.
| مرحله تحلیلی | ||
| قدم‌ها | مراحل منطقی | روند فکری |
| 1 | صورت‌مسئله | تأمین اکسیژن لازم برای زیردریایی برای حداقل یک ماه |
| 2 | تصور نتیجه‌ی نهایی مطلوب ( IFR ) | حداکثر ظرفیت حمل اکسیژن |
| 3 | چه چیز با این نتیجه تضاد دارد؟ | وزن اکسیژن لازم |
| 4 | علت این تضاد چیست؟ | وزن کل زیردریایی محدود است. |
| 5 | تحت چه شرایطی ایجاد تضاد نخواهند کرد؟ | اگر وزن اکسیژن اندک باشد. |
| نتیجه | وزن زیردریایی، اکسیژن و متعلقات مربوطه باید کاهش یابد. | |
| مرحله عملیاتی | ||
| قدم‌ها | مراحل منطقی | روند فکری |
| 1 | بررسی تغییرات در هدف به‌ویژه امکان تقسیم‌بندی آن | اکنون شئ زیردریایی، اکسیژن و ملزومات آن است. وزن آنها باید کاهش یابد. این کار بسیار مشکل است، زیرا زیردریایی و ملزومات آن در طول سالها اصلاح‌شده‌اند و طراحان تلاش زیادی برای کاهش هر گرم آن داشته‌اند. در این قسمت نمی‌توانیم هیچ کاری انجام دهیم. |
| 2 | بررسی امکان تقسیم هدف به قسمت‌های مستقل | تقسیم هدف به قسمت‌های مستقل میتواند مستقل در نظر گرفتن از زیردریایی باشد. به‌این‌ترتیب شاید بتوان مستقلاً برای اکسیژن فکری کرد. |
| 3 | بررسی امکان تغییر محیط خارجی | محیط دریا آب است و درصورتی‌که این آب تبخیر می‌شود میتوان محفظه نگهداری اکسیژن را حذف کرد. ولی تجزیه‌آب به اکسیژن و هیدروژن و املاح نیازمند ملزومات خاص خود است. |
| 4 | بررسی امکان تغییر اشیای مجاور | شئ مجاور برای زیردریایی اکسیژن، کارکنان، سوخت و ملزومات موجود در آن است، با تغییر سوخت موتور به هیدروژن میتوان به نتایجی مفید دست‌یافت. |
| نتیجه |
باید به‌جای حمل میزان زیادی از اکسیژن، تجهیزات تجزیه آب را جایگزین کرد. |
|
| مرحله ترکیب | ||
| قدم‌ها | مراحل منطقی | روند فکری |
| 1 | تغییر شکل شیاء به‌دست‌آمده | قبلا باید اکسیژن حمل می‌شد و این وزن زیادی به زیردریایی تحمیل میکرد. در این حالت حجم اکسیژن نیز محدود است. ولی با حمل دستگاه تجزیه‌ی آب به میزان نامحدودی اکسیژن تولید می‌شود. |
| 2 | تغییر در اشیای دیگر | تغییر در اشیا دیگر قابل تامل است. تغییر سوخت موتور به هیدروژن (در صورت امکان) مناسب خواهد بود. |
| 3 | ایجاد تغییرات از طریق مبنا قرار دادن عملیات شئ جدید | بیایید فکر کنیم این دستگاه چه تفاوتی در کاربرد خواهد داشت؟ آب تجزیه‌شده؟ علاوه بر اکسیژن، هیدروژن و املاح موجود را نیز به‌جای خواهد گذارد. چنانچه بتوان موتور زیردریایی را به نحوی طراحی کرد که سوخت هیدروژن استفاده کند، علاوه بر نامحدود بودن سوخت، محیط دریا نیز آلوده نمی‌شود. |
| 4 | کشف چگونگی استفاده از دستاورد جدید در حل مسائل دیگر | در چه جاهایی میتوان از اصل تجزیه آب به اکسیژن و هیدروژن استفاده کرد؟ شاید بتوان در کشتی‌ها نیز برای تامین سوخت هیدروژن به‌منظور دست‌یابی به محیط‌زیست پاک و سوخت نامحدود از این روش استفاده کرد. |
| نتیجه | دستگاه تجزیه آب علاوه بر تولید نامحدود اکسیژن، سوخت تمیز هیدروژن را که به حفظ محیط‌زیست نیز کمک میکند تولید خواهدنمود. | |
منابع:
کتاب 40 اصل شاه کلیدی تریز برای نوآوری ترجمه محمود کریمی[ 1]
کتاب الگوریتم نوآوری چگونه مخترع شویم؟ نوشته مرحوم دکتر سلیمی [2]